Kan 'n lewe so min werd wees?

Twee weke gelede land ek in Kaapstad vir my jaarlikse pelgrimstog oor Paasfees, en die stad verwelkom my met een van daardie rare herfsoggende wat bykans onmoontlik is om te beskryf, en ongelooflik om te ervaar. Die vroeë-môreson het pas sy kop oor die Hottentotsholland-berge uitgesteek, en begin net om sy helder strale regoor die Kaapse vlakte te werp; in die proses dompel hy die westelike hange van Tafelberg in die helderste pampoen-oranjekleur denkbaar. Dis ‘n toneel wat jy self moet sien om dit regtig te glo: as ‘n kunstenaar dit verf, sou jy dit óf kritiseer op grond daarvan dat die kleur heeltemal onrealisties is, óf jy sou die prentjie afmaak as kitsch.

En daar is geen wind nie: toe ek ‘n paar minute voor landing afkyk oor die blou baai wat so spieëlglad onder ons uitstrek, lyk dit alles so rustig dat mens jou skaars kan indink hierdie is dieselfde Kaap van Storms wat tallose seevaarders se lewens gekos het oor die eeue heen. Pragtig, vreedsaam, skadeloos… kan dit hoegenaamd waar wees dat daar mensvretende haaie in hierdie waters skuil?

‘n Rukkie later mik ek stad toe in ‘n Avis-model, en die kontras van die plakkerskampe langs die N2 tref my vir die soveelste keer soos ‘n vuisslag tussen die oë. Ek wonder of die shack-bewoners ook vandag die Kaap se skoonheid waardeer? Kan mens enigsins lief wees vir ‘n stad wie se storms elke winter jou woning verwoes?

Gedagtes soos hierdie maal deur my kop wanneer ek tussen Rondebosch en Mowbray se gholfbane verbysnel, onderdeur die M5, berg se kant toe. Dis naweek, daar’s geen verkeer nie, en binne vyftien minute arriveer ek by my bestemming in Tamboerskloof. Ding is darem maar maklik in hierdie dorp, dis alles so anders as in Londen.

My pel, in wie se woonstel ek die volgende week of wat gaan tuisgaan, vee die slaap uit sy oë en maak vir ons koffie. Ek noem hom my pel, want as ek hom my vriend noem, dink mense dalk een of albei van ons is gay. Nie dat ek ‘n probleem het met gay mense nie; self is ek maar net nie gay nie. En my pel ook nie, sover ek weet.

Terwyl ek my beskuit doop, vertel ek vir die pel van my dat elke keer wat ek terugkom Kaap toe, ek meer en meer voel soos ‘n besoeker in die stad. Hy lag my uit, want ek het netmooi nou die dag vir hom gesê hoe moeilik ek dit vind om terug te gaan na ‘n grys-grou Londen toe nadat ek ‘n paar dae spandeer het aan die hange van Tafelberg , neffens die Atlantiese oseaan. Ek probeer vir hom verduidelik dat die twee standpunte nie onversoenbaar is nie: die Kaap word juis vir my al hoe bekoorliker, want ek bevind myself maar net af en toe in die stad, en wanneer ek daar is, konsentreer ek op al my gunsteling plekke en ervarings. Intussen is my huis nou in Londen – dis waar my lewe is, dis waar my kopkussing vir my lê en wag, op my bed, en dis waar my boekrak is. Al is die meeste van my boeke self dan ook in ‘n stoor, daar êrens naby die Kaapstadse lughawe.

Op die ou end spandeer ek nog ‘n idilliese week in die Kaap. Ek sien ‘n paar van my beste vriende. Ek teug aan ‘n bier of twee by die Brass Bell. Ek eet sushi by my gunsteling restaurant in die Waterfront. Ek drink koffie by Vida in Kloofstraat. Dis ‘n artikel op sy eie wat ek nog eendag sal skryf: daar is nie baie koffiewinkels in die wêreld met die energie van Vida in Kloofstraat nie. Om alles te kroon bly die weer die hele week lank mooi; af en toe ‘n bietjie winderig, maar nogtans mooi.

Soveel as wat ek soos ‘n besoeker gevoel het skaars ‘n week tevore, so hartseer voel ek toe ek Paas-Maandagaand die Avis-kar verby die plakkerskampe mik, terug lughawe se kant toe. Soos die Terminator van ouds, groet ek: “I’ll be back…”

Die volgende aand lui die telefoon in my woonstel in Londen. Dis my pel in Tamboerskloof: weet ek van die twee mans wat nou die aand in Bakoven ontvoer is? Het ek gehoor dat hulle naakte lyke langs die M5 in Mowbray gevind is, daar waar ek net nou die dag verbygery het, elk met een skoot in die agterkop… Ek het nie ‘n idee daarvan gehad nie, al het dit het alles afgespeel terwyl ek myself die betrokke aand net mooi om die draai van die toneel af bevind het.

Die nuus van die gewelddadige voorval skok my meer as wat enigiets my in ‘n baie lang tyd geskok het. Dit skok my omdat ek presies kan visualiseer waar die voorval plaasgevind het, en waar die lyke aangetref is. Dit skok my omdat dit alles gebeur het in ‘n area wat ek nog altyd as redelik veilig beskou het. Meer as enigiets skok dit my toe ek uitvind dat Brett Goldin een van die slagoffers was: ek het net nou die dag nog oor hom en sy trawante van die Crazy Monkey-span geskryf. Dis mos maar die menslike natuur: wanneer ‘n bekende persoonlikheid teëspoed optel, voel dit vir die meeste van ons veel erger as wanneer dit “net” Jan Rap en sy maat is wat iets oorkom; ons identifiseer daarmee, want ons “ken” hulle mos.

‘n Dag of twee later hoor ek dat die moorde verband hou met die inisiasie van bendelede op die Kaapse vlakte. Ek skud my kop in ongeloof. As daar berge was in die Londen-omgewing, het ek my oë na hulle opgeslaan. Wat gaan aan in my land? Kan ‘n lewe werklik so min werd wees? Waar gaan dit alles eindig? Hoe kan ‘n plek soos Kaapstad, wat so ongelooflik verleidelik mooi is, so verskriklik onveilig wees? Was Steve Hofmeyr dalk tog reg: is Suid-Afrika werklik besig om deur sy eie gat te val?

Wanneer ek op die ou end hierdie sit en skryf op ‘n triestige Sondagaand in Londen, wonder ek of die helder-oranje son vanoggend geskyn het oor die lede van die verskillende bendes op die Kaapse vlakte. Ek wonder of al daai bendelede vanaand trots is op hulle werk. En my hart gaan uit na al die slagoffers van die onnodige, voortslepende geweld in my land.

Terwyl ek so sit en tob, mis ek nie daardie Kaapse sonnetjie nie. Inteendeel, ek dink met dankbaarheid daaraan dat ek bevoorreg genoeg kon wees om vanmiddag ‘n braaivleis te geniet saam met vriende in Raynes Park, klipgooi van Wimbledon af. Al het dit dan ook beteken dat ek vir ‘n uur of twee lank in die reën moes staan en bierdrink langs die Weber.

En meer as enigiets, sien ek uit daarna om later vanaand my kop neer te lê op my kopkussing.


Voetstoots van Tonder
23 April 2006